یکی از غذا‌های محلی استان زنجان بوده که حاوی انواع ویتامین‌های A.، C.، E.، K.، گروه ویتامین‌های B. مانند B. ۱، B. ۲، B. ۳، B. ۶، B. ۹، کربوهیدرات، سدیم، پتاسیم، آهن، کلسیم، ید، فیبر، منیزیم، منگنز، اسید فولیک، پروتئین، روی (زینک)، اسید آمینه تریپتوفان، پلی‌فنول، زآگزانتین، لوتئین، کلروفیل، گوگرد و اسید چرب امگا ۳ است.
برای بررسی خواص بوغدا آشی و اینکه مصرف این آش برای چه افرادی مفید است با حیدر عظمایی محقق و پژوهشگر طب سنتی گفتگو کردیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
مهم‌ترین خواص بوغدا آشی
حیدر عظمایی محقق و پژوهشگر طب سنتی درباره مهم‌ترین خواص بوغدا آشی اظهار کرد: این آش به علت داشتن اسید فولیک و آهن نقشی موثر در افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون و خون‌سازی دارد بنابراین برای مبتلایان به آنِمی (کم‌خونی) و افراد لاغر و ضعیف بسیار مفید است.
وی درباره خواص دیگر بوغدا آشی بیان کرد: این آش به علت وجود پروتئین فراوان به عضلانی شدن، تقویت عمومی و افزایش انرژی بدن کمک می‌کند؛ بوغدا آشی به علت داشتن کلروفیل تاثیری چشمگیر در اکسیژن‌رسانی بهتر در خون و بهبود عملکرد هموگلوبین دارد بنابراین تعداد گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی افزود: بوغدا آشی به علت وجود کلسیم، منیزیم و فسفر استخوان‌ها و دندان‌ها را محکم و از بروز پوکی استخوان و آرتروز در افراد جلوگیری می‌کند؛ این آش سرشار از فیبر است بنابراین نقشی موثر در بهبود عملکرد روده‌ها، هضم بهتر غذا و رفع یبوست دارد.
عظمایی تاکید کرد: بوغدا آشی سیستم قلبی و عروقی را تقویت می‌کند؛ این آش به علت داشتن آهن، اسید فولیک و اسید چرب امگا ۳ برای زنان باردار و جنین بسیار مفید است.
وی تصریح کرد: بوغدا آشی به علت وجود اسید چرب امگا ۳، ویتامین B. ۳ (نیاسین) و سایر ویتامین‌ها و املاح معدنی به بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظهکمک و از ابتلای افراد به آلزایمر پیشگیری می‌کند.
این محقق و پژوهشگر طب سنتی گفت: بوغدا آشی به علت داشتن ویتامین‌های A.، C.، E.، پلی‌فنول و زآگزانتین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد بنابراین سیستم ایمنی بدن را تقویت و بدن را در برابر بیماری‌های مختلف به ویژه انواع سرطان‌ها محافظت می‌کند.
عظمایی یادآوری کرد: بوغدا آشی تاثیری چشمگیر در پاکسازی کبد، شادابی و طراوت پوست و مو، تقویت بینایی، درمان بیماری‌های تنفسی و افرایش قدرت باروری در افراد دارد.
مواد لازم برای تهیه بوغدا آشی (۶ تا هفت نفر)
اسفناج یا برگ چغندر یک و نیم کیلوگرم
گندم ۲۰۰ گرم
حبوبات (نخود، لوبیا و عدس) مجموعاً ۴۰۰ گرم
پیاز سه عدد
آب به مقدار لازم
روغن کنجد به مقدار لازم
نمک، فلفل سیاه و زردچوبه به مقدار لازم
پیاز، نعناع و سیر داغ برای تزئین به مقدار لازم
آرد گندم یک قاشق مرباخوری
طرز تهیه بوغدا آشی
– حبوبات و گندم را جداگانه از قبل خیس کنید و بگذارید تا به خوبی بپزند.
– پیاز‌ها را خُرد کنید و با روغن تفت دهید.
– زردچوبه را به پیاز‌های تفت داده شده اضافه کنید.
– حبوبات و گندم پخته شده را به سایر مواد بیفزایید.
– مقداری آب به حبوبات و گندم پخته شده اضافه و صبر کنید تا مواد بجوشد.
– اسفناج یا برگ چغندر خُرد شده را به سایر مواد بیفزایید و بگذارید تا بپزد.
– نمک و فلفل سیاه را به مواد اضافه کنید.
– آرد گندم را با روغن کمی تفت دهید سپس آن را به آش بیفزایید و مواد را به خوبی هم بزنید.
– آش را داخل ظرف بکشید و روی آن را با پیاز، نعناع و سیر داغ تزئین کنید. درمان پوکی استخوان با زردچوبه و گزنه
حمید افراسیابی، متخصص طب سنتی گفت: برای درمان پوکی استخوان در طب سنتی توصیه شده که ریشه زردچوبه مصرف شود، چون برای درمان درد مفاصل و پوکی استخوان کاربرد دارد.
وی ادامه داد: همچنین گیاه گزنه نیز خواص ضد درد مفاصل و پوکی استخوان دارد به طوری که جوشانده گزنه برای پیشگیری از پوکی استخوان توصیه شده است چرا که پوکی استخوان در نتیجه از بین رفتن املاح معدنی از بدن ایجاد می‌شود؛ البته اغلب در افراد بالای ۵۰ سال این بیماری بروز می‌یابد.
این متخصص طب سنتی افزود: مصرف صبحانه و شام البته در ابتدای شب برای پیشگری و درمان این بیماری توصیه شده است. همچنین استفاده از روغن بادام تلخ و اسانس نعنا برای ماساژ دادن اندام‌هایی که دردناک است مناسب است.
افراسیابی گفت: در برخی موارد با توصیه پزشک طب سنتی انجام حجامت برای کاهش درد‌های استخوانی و مفصلی مجاز است.
وی گفت: مصرف روزانه مخلوط آسیاب شده از پوسته جوشیده تخم مرغ با عسل نیز توصیه شده است و همچنین مصرف جوشانده رازیانه به صورت روزانه و فرنی پودر سنجد توصیه شده است.
سنجد
سنجد درمانگر آرتروز و پوکی استخوان
آرتروز و پوکی استخوان، مشکلی است که در میانسالی، دامنگیر همه به خصوص خانم‌ها می‌شود.
دکتر علی شهیدی زندی، متخصص طب اسلامی و سنتی گفت: در بروز آرتروز و پوکی استخوان، تن‌ها کمبود کلسیم و ویتامین D. نقش ندارند بلکه فقدان گروهی از املاح و عناصر به صورت هم زمان فرآیند‌های مربوط به پوکی استخوان و آرتروز را تصریح می‌بخشند.
دکتر شهیدی زندی ادامه داد: میوه سنجد و گل بهاره سنجد، حاوی منابع قابل توجهی از املاح و عناصر هستند که مانع پوکی استخوان می‌شوند که از آن جمله می‌توان به عناصر روی، مس، کروم و منیزیم اشاره کرد.
وی ادامه داد: میوه سنجد همچنین حاوی اسید فولیک فراوان و ویتامین c. زیاد است. علاوه بر این، این میوه حاوی ترکیبات گیاهی است که گیرنده‌های هورمونی را فعال می‌کند و بنابراین مانع از دست رفتن کلسیم در دوران یائسگی در خانم‌ها می‌شود.
این متخصص طب سنتی تاکید کرد: مصرف پودر سنجد به همراه شیر که غنی از کلسیم است، در جلوگیری از بروز و یا پیشرفت پوکی استخوان و آرتروز بسیار کمک کننده است. ضمن اینکه افراد باید تحت نظر پزشک متخصص، در صورت نیاز از دارو درمانی کمک بگیرند. مقدار مصرف
هر روز صبح ناشتا ۳ قاشق مرباخوری پودر سنجد (شامل پوست، گوشت و هسته) را در یک لیوان شیر داغ زده و نوش جان کنید و یا پودر سنجد ۲ قسمت و پودر سویای بوداده ۱ قسمت را با عسل مخلوط کرده روزی یک قاشق یا ۲ قاشق غذاخوری با یک لیوان شیر میل کنید.
فقط پودر سنجد را از عطاری‌های مطمئن خریده و در یخچال نگهداری کنید؛ و در نهایت این که
(سَمِعتُ أَبا عَبدِاللّه علیه السلام یَقولُ فِى الغُبَیرا:) ِ. إِنَّ لَحْمَهُ یُنْبِتُ اللَّحْمَ وَ عَظْمَهُ یُنْبِتُ الْعَظْمَ وَ جِلْدَهُ یُنْبِتُ الْجِلْدَ. از امام صادق علیه السلام درباره سنجد شنیدم که مى‌فرمودند: گوشت سنجد براى گوشت، هسته آن براى استخوان و پوست آن براى پوست مفید است. کافى (ط- الاسلامیه) ج. ۶، ص. ۳۶۱، ح. ۱ – مکارم الاخلاق ص. ۱۷۶
